Σωματική βλάβη από αμέλεια ιατρού, και όχι από συνήθεις επιπλοκές. Ενοχή ιατρού. (αποφ. 1167/16 ΑΠ)

Δισεκεκτομή-οστεοσύνθεση αυχένα. Αμελής συμπεριφορά του ιατρού κατά τη διαδικασία αφαιρέσεως του μεσοσπονδύλιου δίσκου από το διάστημα Α6-Α7. Ο χειρουργικός τραυματισμός του νωτιαίου μυελού δεν οφείλεται σε διεγχειρητική ατυχή επιπλοκή, η οποία συμβαίνει γενικά σπανίως, αλλά προκλήθηκε μετά βεβαιότητας εξαιτίας της αμελούς συμπεριφοράς του κατηγορούμενου ιατρού, δεδομένου ότι, με βάση τα ιατρικά έγγραφα, δεν υπήρχαν τέτοιες ασυνήθιστες συνθήκες, που να δικαιολογούν τη σοβαρή αυτή νευρολογική βλάβη. Παραπληγία ασθενούς. Ένοχος για σωματική βλάβη από αμέλεια. 

Αριθμός 1167/2016 ΑΡΕΙΟΥ ΠΑΓΟΥ

ΣΤ’ ΠΟΙΝΙΚΟ ΤΜΗΜΑ

Συγκροτήθηκε από τους Δικαστές: Ασπασία Καρέλλου, Αντιπρόεδρο του Αρείου Πάγου (κωλυομένου του Αντιπροέδρου του Αρείου Πάγου Γ. Γεωργέλλη, σύμφωνα με την υπ’ αριθμ.53/2016 πράξη της Προέδρου του Αρείου Πάγου), Μαρία Χυτήρογλου, Αρτεμισία Παναγιώτου, Χρήστο Βρυνιώτη – Εισηγητή και Ιωάννη Μαγγίνα, Αρεοπαγίτες.

Συνήλθε σε δημόσια συνεδρίαση στο Κατάστημά του στις 5 Απριλίου 2016, με την παρουσία του Αντεισαγγελέα του Αρείου Πάγου Δημητρίου Δασούλα (γιατί κωλύεται η Εισαγγελέας) και του Γραμματέως Χαράλαμπου Αθανασίου, για να δικάσει την αίτηση του αναιρεσείοντος – κατηγορουμένου Δ. Κ. του Θ., κατοίκου … που εκπροσωπήθηκε από τον πληρεξούσιο δικηγόρο του Ιωάννη Παπαναστασόπουλο, για αναίρεση της υπ’ αριθ. 1880/2015 αποφάσεως του Τριμελούς Πλημ/κείου Πατρών. Με πολιτικώς ενάγουσα την Α. Μ., ως δικαστική συμπαραστάτρια της Κ. Π., που παρέστη με τον πληρεξούσιο δικηγόρο της Δημήτριο Νινόπουλο.

Το Τριμελές Πλημ/κείο Πατρών με την ως άνω απόφασή του διέταξε όσα λεπτομερώς αναφέρονται σ’ αυτή, και ο αναιρεσείων – κατηγορούμενος ζητεί την αναίρεση αυτής, για τους λόγους που αναφέρονται στην από 2 Νοεμβρίου 2015 αίτησή του αναιρέσεως, η οποία καταχωρίστηκε στο οικείο πινάκιο με τον αριθμό 1161/2015.

Αφού άκουσε

Τους πληρεξούσιους δικηγόρους των διαδίκων, που ζήτησαν όσα αναφέρονται στα σχετικά πρακτικά και τον Αντεισαγγελέα, που πρότεινε να απορριφθεί η προκείμενη αίτηση αναίρεσης.

ΣΚΕΦΘΗΚΕ ΣΥΜΦΩΝΑ ΜΕ ΤΟ ΝΟΜΟ

Η υπό κρίση από 2-11-2015 αίτηση Δ. Κ. του Θ. κατοίκου …, για αναίρεση της υπ’ αριθ.1880/2015 αποφάσεως Τριμελούς Πλημμελειοδικείου Πατρών, που δίκασε κατ’ έφεση και κήρυξε τον κατηγορούμενο και ήδη αναιρεσείοντα ένοχο, με το ελαφρυντικό του προτέρου εντίμου βίου, για σωματική βλάβη από αμέλεια παρ’ υποχρέου και τον καταδίκασε σε ποινή φυλάκισης δώδεκα (12) μηνών που ανέστειλε για τρία χρόνια, ασκήθηκε νομότυπα εμπρόθεσμα και παραδεκτά, και πρέπει να ερευνηθεί περαιτέρω ως προς τη βασιμότητα του μοναδικού προβαλλομένου λόγου της, της έλλειψης ειδικής και εμπεριστατωμένης αιτιολογίας (αρθρ.510 παρ.1 στοιχ. Δ’ ΚΠοινΔ).

Από το συνδυασμό των διατάξεων των άρθρων 28 και 314 παρ.1 εδ.α’ ΠΚ, προκύπτει ότι για τη στοιχειοθέτηση του εγκλήματος της σωματικής βλάβης από αμέλεια, στην περίπτωση που η αμέλεια δεν είναι συνειδητή, απαιτείται να διαπιστωθεί αφενός ότι ο δράστης δεν κατέβαλε την απαιτούμενη, κατ’ αντικειμενική κρίση, προσοχή, την οποία οφείλει να καταβάλει κάθε μετρίως συνετός και ευσυνείδητος άνθρωπος, κάτω από τις ίδιες πραγματικές καταστάσεις, με βάση τους νομικούς κανόνες, τις συνήθειες που επικρατούν στις συναλλαγές, την κοινή πείρα και τη λογική και αφετέρου ότι αυτός είχε τη δυνατότητα, με βάση τις προσωπικές του ιδιότητες, γνώσεις και ικανότητες, να προβλέψει και αποφύγει το αξιόποινο αποτέλεσμα, το οποίο πρέπει να τελεί σε αντικειμενικό αιτιώδη σύνδεσμο με την πράξη ή την παράλειψη.

Ενόψει αυτών, ποινική ευθύνη ιατρού, για σωματική βλάβη από αμέλεια, κατά την άσκηση του επαγγέλματός του, υπάρχει στις περιπτώσεις εκείνες που το αποτέλεσμα αυτό οφείλεται σε παράβαση από τον ιατρό των κοινώς αναγνωρισμένων κανόνων της ιατρικής επιστήμης για τους οποίους δεν μπορεί να γεννηθεί αμφισβήτηση και που η ενέργειά του δεν ήταν σύμφωνη με το αντικειμενικώς επιβαλλόμενο καθήκον επιμέλειας.

Εξάλλου, η καταδικαστική απόφαση έχει την απαιτούμενη από τις διατάξεις των άρθρων 93 παρ.3 του Συντάγματος και 139 του ΚΠοινΔ ειδική και εμπεριστατωμένη αιτιολογία, η έλλειψη της οποίας ιδρύει τον εκ του άρθρου 510 παρ.1 στοιχ.Δ’ ΚΠοινΔ λόγο αναιρέσεως, όταν αναφέρονται σ’ αυτήν με σαφήνεια, πληρότητα και χωρίς αντιφάσεις τα προκύψαντα από την αποδεικτική διαδικασία πραγματικά περιστατικά, στα οποία στηρίχθηκε η κρίση του δικαστηρίου για τη συνδρομή των αντικειμενικών και υποκειμενικών στοιχείων του εγκλήματος, οι αποδείξεις που τα θεμελιώνουν και οι νομικές σκέψεις υπαγωγής των πραγματικών αυτών περιστατικών στην εφαρμοσθείσα ουσιαστική ποινική διάταξη. Για την ύπαρξη τέτοιας αιτιολογίας είναι παραδεκτή η αλληλοσυμπλήρωση του αιτιολογικού με το διατακτικό που αποτελούν ενιαίο σύνολο.

Ως προς τα αποδεικτικά μέσα, αρκεί να αναφέρονται γενικώς και κατά το είδος τους χωρίς να απαιτείται αναλυτική παράθεσή τους και μνεία του τι προκύπτει από το καθένα, ούτε είναι απαραίτητη η αξιολογική συσχέτιση και σύγκριση μεταξύ τους ή να προσδιορίζεται η αποδεικτική βαρύτητα εκάστου. Όταν δε εξαιρούνται ορισμένα από τα αποδεικτικά μέσα, δεν σημαίνει ότι δεν ελήφθησαν υπόψη τα άλλα, ούτε ανακύπτει ανάγκη αιτιολογήσεως, γιατί δεν εξαίρονται τα άλλα.

Πρέπει, όμως να προκύπτει ότι το δικαστήριο έλαβε υπόψη και συνεκτίμησε, για να καταλήξει στην κρίση του περί ενοχής του κατηγορουμένου, όλα τα αποδεικτικά μέσα και όχι μόνο ορισμένα από αυτά. Δεν αποτελούν όμως, λόγους αναιρέσεως η εσφαλμένη εκτίμηση των καταθέσεων των μαρτύρων, η παράλειψη αναφοράς και αξιολογήσεως κάθε αποδεικτικού μέσου χωριστά και η παράλειψη της αξιολογικής συσχετίσεως των αποδεικτικών μέσων, καθόσον στις περιπτώσεις αυτές, με την επίφαση ελλείψεως αιτιολογίας, πλήττεται η αναιρετικά ανέλεγκτη περί τα πράγματα κρίση του δικαστηρίου της ουσίας.

Στην προκειμένη περίπτωση, το Τριμελές Πλημμελειοδικείο Πατρών, που δίκασε κατ’ έφεση, με την προσβαλλόμενη απόφασή του, κήρυξε ένοχο τον αναιρεσείοντα, με το ελαφρυντικό του προτέρου εντίμου βίου, για σωματική βλάβη από αμέλεια παρ’ υποχρέου και επέβαλε σ’ αυτόν ποινή φυλακίσεως δώδεκα (12) μηνών, με τριετή αναστολή. Ειδικότερα, ο αναιρεσείων κηρύχθηκε ένοχος του ότι: “Στο Ρίο του Ν.Αχαΐας και κατά την 7-7-2008, υπόχρεος ως εκ του επαγγέλματός του σε ιδιαίτερη επιμέλεια και προσοχή, από αμέλεια του, δηλαδή από την έλλειψη της προσοχής που όφειλε από τις περιστάσεις και μπορούσε να καταβάλει, προξένησε βλάβη της υγείας άλλου, χωρίς να προβλέψει το αξιόποινο αποτέλεσμα που παράχθηκε από την παρακάτω πράξη του αν και μπορούσε να προβλέψει το αποτέλεσμα αυτό της πράξεώς του.

Συγκεκριμένα στον ανωτέρω τόπο και χρόνο, ως ιατρός και μάλιστα νευροχειρούργος της Πανεπιστημιακής Νευροχειρουργικής Κλινικής του Πανεπιστημίου Ρίου Πατρών, και ειδικότερα ως συμμετέχων στη χειρουργική ομάδα που συνιστούσαν ο Φ. Τ. του Γ., θεράπων ιατρός της τεθείσας υπό δικαστική συμπαράσταση εγκαλούσας Κ. Π., συζ. Ν. Μ., και ο Γ. Κ., ειδικευόμενος ιατρός στη νευροχειρουργική, που αφού διενήργησαν τον αναγκαίο προεγχειρητικό έλεγχο, πραγματοποίησαν στην ανωτέρω ασθενή που γεννήθηκε το έτος 1965 και εμφάνιζε εικόνα αυχενικής ριζοπάθειας και αυχενικής δυσκαμψίας και παρουσίαζε άλγος και αιμωδίες στο δεξιό άνω άκρο, μη ανταποκρινόμενη στη συντηρητική φαρμακευτική θεραπεία, στις 7-7-2008 νευροχειρουργική επέμβαση, ήτοι πρόσθια αυχενική δισκεκτομή των δίσκων Α5-Α6 και Α6-Α7 και πρόσθια αυχενική σπονδυλοδεσία με την τοποθέτηση στα αντίστοιχα διαστήματα συνθετικών κλωβών και οστεοσυνθετικού μοσχεύματος.

Η χειρουργική επέμβαση αν και διενεργήθηκε με τη βοήθεια διεγχειρητικής ακτινοσκοπικής και ηλεκτροφυσιολογικής παρακολούθησης, εντούτοις κατά τη διαδικασία αφαιρέσεως του μεσοσπονδύλιου δίσκου από το διάστημα Α6-Α7, πριν τη διαστολή του διαστήματος, παρατηρήθηκε εκροή του εγκεφαλονωτιαίου μυελού (ΕΝΥ) λόγω τρώσεως της σκληρός μήνιγγας του “καλύμματος” του νωτιαίου μυελού και ταυτόχρονα καταγράφηκε μείωση των ηλεκτροφυσιολογιών (σωματοκινητικών) δυναμικών στο δεξιό ημιμόριο του σώματος, λόγω τραυματισμού του νωτιαίου μυελού στο επίπεδο Α6-Α7, τα οποία δεν επανήλθαν στα αρχικά, προ της ενάρξεως της επέμβασης επίπεδα, ενώ μετά το πέρας της επέμβασης και την αποσωλήνωση της ασθενούς, η νευρολογική εξέταση αποκάλυψε βαριά νευρολογική βλάβη-παραπληγία και υπαισθησία στα κάτω άκρα αναφορικά με την αίσθηση του πόνου και της αφής, και περαιτέρω όταν στις 15-7-2008 οδηγήθηκε εκ νέου στο χειρουργείο, δεν εμφάνισε καμία αλλαγή, η δε βλάβη της υγείας της είναι μη αναστρέψιμη με μόνιμη βαριά νευρολογική εικόνα (παράλυση των κάτω άκρων και μερική αδυναμία των άνω άκρων).

Ο χειρουργικός τραυματισμός του νωτιαίου μυελού στο επίπεδο Α6-Α7, ο οποίος υπέστη μικροκυστική εκφύλιση, δεν αποτελεί διεγχειρητική ατυχή επιπλοκή, η οποία συμβαίνει γενικά σπανίως και έχει περιγραφεί στη διεθνή βιβλιογραφία σε ποσοστό μέχρι και 1 % στα πλαίσια ασυνήθιστων χειρουργικών ευρημάτων (π.χ. αποτιτάνωση του οπίσθιου επιμήκους συνδέσμου της σπονδυλικής στήλης), αλλά προκλήθηκε μετά βεβαιότητας εξαιτίας της αμελούς συμπεριφοράς του προαναφερθέντος κατηγορούμενου ιατρού, δεδομένου ότι με βάση τα ιατρικά έγγραφα, δεν υπήρχαν τέτοιες ασυνήθιστες συνθήκες που να δικαιολογούν τη σοβαρή αυτή νευρολογική βλάβη, η οποία ήταν απότοκος λανθασμένων και ανεπιτήδειων χειρισμών και κακών τεχνικών κατά τη διαδικασία αφαιρέσεως του μεσοσπονδύλιου δίσκου από το διάστημα Α6-Α7.

Ο κατηγορούμενος δεν κατέβαλε την επιβαλλόμενη, κατ’ αντικειμενική κρίση, επιμέλεια και προσοχή, την οποία κάθε μετρίως συνετός και ευσυνείδητος ιατρός θα κατέβαλε υπό τις ίδιες περιπτώσεις, με βάση τους κοινώς αναγνωρισμένους κανόνες της ιατρικής επιστήμης, με αποτέλεσμα κατά τη διάρκεια της χειρουργικής επέμβασης, λόγω λανθασμένων και ανεπιτήδειων χειρισμών και κακών τεχνικών να τραυματισθεί ο νωτιαίος μυελός στο επίπεδο Α6-Α7. Αποτέλεσμα της ως άνω αμελούς συμπεριφοράς του, το οποίο αυτός δεν προέβλεψε και κατά παράβαση των κανόνων ιατρικής επιστήμης και ενώ είχε ιδιαίτερη νομική υποχρέωση ήταν η βλάβη της υγείας της ως άνω ασθενούς, η οποία είναι μη αναστρέψιμη με μόνιμη βαρεία νευρολογική εικόνα (παράλυση των κάτω άκρων και μερική αδυναμία των άνω άκρων), σωματική βλάβη η οποία δεν θα επερχόταν αν ο κατηγορούμενος δεν είχε επιδείξει την ως άνω λεπτομερώς, περιγραφόμενη αμελή συμπεριφορά”.

Στην αιτιολογία της αποφάσεως αυτής, δέχθηκε το ως Εφετείο δικάσαν Τριμελές Πλημμελειοδικείο, κατά την ανέλεγκτη αναιρετικώς περί τα πράγματα κρίση του, την οποία στήριξε στα μνημονευόμενα, κατά το είδος τους, αποδεικτικά μέσα (ανωμοτί κατάθεση της πολιτικώς ενάγουσας, ένορκες καταθέσεις των μαρτύρων, αναγνωσθέντα έγγραφα), τα ακόλουθα, κατά πιστή μεταφορά: Στην προκείμενη περίπτωση, από όλη τη σχετική με την απόδειξη κύρια διαδικασία, την κατάθεση της πολιτικώς ενάγουσας που εξετάστηκε ανωμοτί, τις καταθέσεις των μαρτύρων που εξετάστηκαν ενόρκως, τα έγγραφα που αναγνώστηκαν δημόσια στο ακροατήριο σε συνδυασμό με την απολογία του εκκαλούντος-κατηγορουμένου, εκτιμώμενα κατά την αρχή της ηθικής απόδειξης (άρθρο 177 §1 ΚΠΔ) αποδείχθηκε και το Δικαστήριο πείσθηκε ότι ο εκκαλών κατηγορούμενος τέλεσε την αποδιδόμενη σε αυτόν πράξη.

Ειδικότερα αποδείχθηκε ότι η πολιτικώς ενάγουσα, Κ. συζ. Ν. Μ., το γένος Γ. Π. περί το Μάρτιο του έτους 2008 εμφάνισε άλγος και αιμωδίες κατά μήκος του δεξιού άνω άκρου. Στις 9-4-2008 επισκέφθηκε ιδιώτη ορθοπαιδικό ιατρό, στην περιοχή της Αμαλιάδας Ηλείας όπου διαμένει, ο οποίος της συνέστησε συντηρητική φαρμακευτική αγωγή και φυσικοθεραπείες, καθώς και να υποβληθεί σε μαγνητική τομογραφία για την καλύτερη διάγνωση της αίτιας του προβλήματος.

Στις 11-4-2008 η πολιτικώς ενάγουσα υποβλήθηκε σε αξονική τομογραφία αυχενικής μοίρας σπονδυλικής στήλης (CT ΑΜΣΣ) στο Ακτινοδιαγνωστικό Εργαστήριο του Γενικού Νοσοκομείου Πύργου και σύμφωνα γνωμάτευση του ιατρού Επιμελητή Β’ του Ακτινοδιαγνωστικού Τμήματος του ως άνω νοσοκομείου, Α. Α. Μ., διαπιστώθηκαν τα εξής: “… οπίσθιο οστεόφυτο (πλάγια δεξιά) στο σώμα του Α6 σπονδύλου … στο διάστημα Α5-Α6 οπισθοπλάγια δεξιά κήλη του μεσοσπονδύλιου δίσκου. Πίεση ασκείται επί του σκληραίου σάκου. Οπίσθια προβολή του μεσοσπονδύλιου δίσκου στο διάστημα Α6-Α7 με ήπια πιεστικά φαινόμενα επί του σάκου” (βλ. το υπ’ αριθ. 8455/11-4-2008 έγγραφο του ανωτέρω νοσοκομείου).

Τα αυτά σημειώνει στο βιβλιάριο ασθενείας της πολιτικώς ενάγουσας την 18-4-2008 και ο ορθοπαιδικός ελεγκτής ιατρός του ΙΚΑ, Σ. Π. και γι’ αυτό την ως άνω ημερομηνία (18-4-2008) της συνταγογραφεί: α) τη διενέργεια μαγνητικής τομογραφίας αυχενικής μοίρας σπονδυλικής στήλης (MRI ΑΜΣΣ) και β) δέκα [10] φυσικοθεραπείες αυχένα Χ3 (κινησιομαλάξεις – lazer- έλξεις) και συντηρητική φαρμακευτική αγωγή, όπως σημειώνονται στο βιβλιάριο ασθενείας της ασθενούς-πολιτικώς ενάγουσας.

Συντηρητική φαρμακευτική αγωγή συνταγογραφεί στο βιβλιάριο ασθενείας της ασθενούς-πολιτικώς ενάγουσας ο ως άνω ορθοπαιδικός ελεγκτής ιατρός του ΙΚΑ στις 29-4-2008 και 5-5-2008 καθώς και δέκα [10] φυσικοθεραπείες αυχένα Χ3 (κινησιομαλάξεις – laser – έλξεις). Την 21-5-2008 ο ίδιος ως άνω ορθοπαιδικός – ελεγκτής ιατρός του ΙΚΑ, Σ. Π. συνταγογραφεί τη διενέργεια ηλεκτρονευρογραφήματος και ηλεκτρομυογραφήματος, τα οποία πραγματοποιούνται αυθημερόν και από τα οποία, σύμφωνα με τη γνωμάτευση του ίδιου ως άνω ορθοπαιδικού ελεγκτή ιατρού, προκύπτει από το μεν πρώτο [ηλεκτρονευρογράφημα] “χειρουργηθέν Σ.Κ.Σ. (σύνδρομο καρπιαίου σωλήνα)”, από το δε δεύτερο [ηλεκτρομυογράφημα] “στοιχεία ριζοπάθειας Α5-Α6 και Α6-Α7 δεξιά”.

Την 3-6-2008 η πολιτικώς ενάγουσα υποβλήθηκε και σε μαγνητική τομογραφία αυχενικής μοίρας σπονδυλικής στήλης (MRI ΑΜΣΣ) στην Τοπική Μονάδα Υγείας ΙΚΑ, Αγίου Αλεξίου Πατρών, εξέταση, η οποία έγινε με ακολουθίες ΤΙ, SAG, T2, SAG, GRE, SAG και TRA και σύμφωνα με τη γνωμάτευση της ιατρού – ακτινολόγου του ως άνω υποκαταστήματος ΙΚΑ, Σ. Μ., διαπιστώθηκαν τα εξής: “Α2-Α3 και Α3-Α4: χωρίς αξιοσημείωτη παθολογία. Α5-Α6: ο δίσκος εμφανίζει ευμεγέθη οπισθοπλάγια δεξιά κήλη που πιέζει τη σύστοιχη Α6 ρίζα κατά την είσοδο της στο τρήμα.

Επίσης εμφανίζει και δεύτερη οπίσθια κεντρική κήλη που εξαλείφει τον πρόσθιο υπαραχνοειδή χώρο. Α6-Α7: Ο δίσκος εμφανίζει οπίσθια πλαγιοκεντρική δεξιά κήλη που εξαλείφει τον πρόσθιο υπαραχνοειδή χώρο και προκαλεί στένωση του δεξιού μεσοσπονδυλίου τρήματος με παρενόχληση της σύστοιχης Α7 εξερχόμενης ρίζας. Α7-Θ1: χωρίς αξιοσημείωτη παθολογία. Ο νωτιαίος μυελός εμφανίζει φυσιολογική ένταση σημάτων” (βλ. σχετ. την από 3-6-2008 γνωμάτευση της ως άνω ιατρού).

Αντιστοίχως εξετάζοντας την ως άνω μαγνητική τομογραφία αυχενικής μοίρας σπονδυλικής στήλης (MRI ΑΜΣΣ), ο ορθοπαιδικός ελεγκτής ιατρός του ΙΚΑ, Σ. Π. σημειώνει την 12-6-2008 στο βιβλιάριο ασθενείας της ασθενούς-πολιτικώς ενάγουσας “Α5-Α6: ευμεγέθης οπισθοπλάγια (ΔΕ) κήλη που πιέζει τη σύστοιχη Α6 ρίζα.Α6-Α7: πλαγιοκεντρική (ΔΕ) κήλη με πίεση στην Α7 εξερχόμενη ρίζα”.

Οι παρακλινικές εξετάσεις που πραγματοποιήθηκαν (και ιδίως η μαγνητική τομογραφία αυχενικής μοίρας της σπονδυλικής στήλης, που αποτελεί στην ιατρική επιστήμη την ακριβέστερη μέθοδο για την απεικόνιση της κατάστασης των μεσοσπονδυλίων δίσκων, των νωτιαίων ριζών και του νωτιαίου μυελού, ηλεκτρομυογράφημα) έδειξαν ευρήματα πίεσης του νεύρου (ριζοπάθεια) και όχι μυελοπάθεια (βλ. σχετ. τη δεύτερη συμπλήρωματική έκθεση της τεχνικού συμβούλου της πολιτικώς ενάγουσας, βιολόγου – ιατρού, επίκουρης καθηγήτριας Ιατροδικαστικής του Πανεπιστημίου Αθηνών, Σ. Α. Π.).

Η αυχενική ριζοπάθεια οφείλεται σε φλεγμονή ή συμπίεση μίας ή περισσοτέρων αυχενικών νευρικών ριζών. Καθώς οι ρίζες αυτές νευρώνουν τους ώμους και τα άνω άκρα, μια βλάβη στην αυχενική μοίρα είναι δυνατόν να προκαλέσει συμπτώματα σε αυτές τις περιοχές. Η αυχενική ριζοπάθεια μπορεί να οφείλεται σε μία πληθώρα προβλημάτων των οστικών δομών και των μαλακών μορίων της αυχενικής μοίρας της σπονδυλικής στήλης. Μία συχνή αιτία είναι η δισκοκήλη. Πρόκειται για μία ρήξη στον ινώδη δακτύλιο του δίσκου που επιτρέπει την προς τα έξω προβολή του πηκτοειδούς πυρήνα. Η κήλη αυτή μπορεί να προκαλέσει επώδυνη πίεση της νευρικής ρίζας.

Αντιθέτως μυελοπάθεια είναι ο όρος που χρησιμοποιείται για να δηλώσει ότι ο νωτιαίος μυελός πάσχει από κάποια πάθηση μη φλεγμονώδους αιτιολογίας. Ανάλογα δε με το τμήμα του νωτιαίου μυελού που πάσχει διακρίνεται σε αυχενική και θωρακική μυελοπάθεια. Η συχνότερη αιτία αυχενικής μυελοπάθειας είναι η μηχανική συμπίεση του αυχενικού νωτιαίου μυελού από οποιαδήποτε αιτία, είτε από μια αυχενική δισκοκήλη, είτε από στένωση του σπονδυλικού σωλήνα που συνήθως οφείλεται στην ανάπτυξη οστεοφύτων και σπανιότερα στην αποτιτάνωση του οπισθίου επιμήκους συνδέσμου (OPLL).

Η διάγνωση αυχενικής μυελοπάθειας τεκμηριώνεται με ακρίβεια με τη μαγνητική τομογραφία της αυχενικής μοίρας της σπονδυλικής στήλης (MRI-ΑΜΣΣ), αφού τα ευρήματα στην περίπτωση αυτή είναι χαρακτηριστικά: αφενός παρατηρείται το χαρακτηριστικό λευκό ενδομυελικό σήμα που δείχνει τη βλάβη του αυχενικού μυελού και αφετέρου αναδεικνύεται η αιτία της μηχανικής συμπίεσης του νωτιαίου μυελού.

Από κανένα, όμως, στοιχείο της δικογραφίας και ιδίως από τη γνωμάτευση της από 3-6-2008 μαγνητικής τομογραφίας αυχενικής μοίρας σπονδυλικής στήλης (MRI ΑΜΣΣ), που αναφέρει “φυσιολογική ένταση σήματος” σε συνδυασμό και με τη γενικότερη κλινική εικόνα της πολιτικώς ενάγουσας-ασθενούς, δεν αποδείχτηκε ότι η τελευταία [πολιτικώς ενάγουσα] έπασχε από αυχενική μυελοπάθεια, όπως υποστηρίζει ο εκκαλών-κατηγορούμενος. Απευθυνόμενη η πολιτικώς ενάγουσα στον νευροχειρουργό του Πανεπιστημιακού Γενικού Νοσοκομείου Πατρών “Παναγιά η Βοήθεια”, Φ. Τ., ο τελευταίος συνέστησε άμεση χειρουργική επέμβαση αφαίρεσης των δισκικών προβολών, που πίεζαν το νωτιαίο μυελό και τις αντίστοιχες νευρικές ρίζες στο επίπεδο αυτό.

Η πολιτικώς ενάγουσα-ασθενής εισήχθη περιπατητική, στη Νευροχειρουργική Κλινική του ανωτέρω Πανεπιστημιακού Γενικού Νοσοκομείου Ρίου Πατρών, στις 6-7-2008 με διάγνωση (αιτία εισαγωγής): “Αυχενική δισκοκήλη Α5-Α6 και Α6-Α7” ενώ περαιτέρω στο από 6-7-2008 σχετικό έγγραφο εισαγωγής της πολιτικώς ενάγουσας-ασθενούς στο ως άνω νοσοκομείο σημειώνονται και τα ακόλουθα: “Από τετραμήνου αιμωδίες και άλγος δεξιού άνω άκρου με κατανομή Α6 ρίζας. Σε έλεγχο με MRI-ΑΜΣΣ: δισκοκήλη Α5-Α6 και Α6-Α7 χωρίς ανταπόκριση στη συντηρητική αγωγή” (βλ. το από 6-7-2008 έγγραφο εισαγωγής της πολιτικώς ενάγουσας-ασθενούς στην Νευροχειρουργική Κλινική του Πανεπιστημιακού Γενικού Νοσοκομείου Ρίου Πατρών και την από 6-7-2008 εντολή εισαγωγής με διάγνωση εισαγωγής “αυχενική δισκοκήλη”).

Η χειρουργική επέμβαση πρόσθιας αυχενικής δισκεκτομής πραγματοποιήθηκε την 7-7-2008 (βλ. το από 7-7-2008 πρόγραμμα χειρουργείου της Νευροχειρουργικής Κλινικής του ανωτέρω Νοσοκομείου) από τον εκκαλούντα-κατηγορούμενο, ο οποίος ως πλέον έμπειρος και εξειδικευμένος κλήθηκε από τον θεράποντα ιατρό της πολιτικώς ενάγουσας Φ. Τ. να συμμετέχει στο εν λόγω χειρουργείο ως κύριος χειρουργός, πρακτική συνηθισμένη στη Νευροχειρουργική Κλινική του ανωτέρω Πανεπιστημιακού Γενικού Νοσοκομείου Ρίου Πατρών. Όπως δε αναφέρεται στο από 7-7-2008 πρόγραμμα χειρουργείου της Νευροχειρουργικής Κλινικής του ανωτέρω Νοσοκομείου: “Διενεργήθηκε πρόσθια αυχενική δισκεκτομή στα διαστήματα Α5-Α6 και Α6-Α7”.

Μετά την αφαίρεση των ανωτέρω μεσοσπονδυλίων δίσκων διενεργήθηκε πρόσθια αυχενική σπονδυλοδεσία με την τοποθέτηση στα αντίστοιχα διαστήματα συνθετικών κλωβών και οστεοσυνθετικού μοσχεύματος. Η χειρουργική επέμβαση διενεργήθηκε με τη βοήθεια διεγχειρητικής ακτινοσκοπικής και ηλεκτροφυσιολογικής παρακολούθησης. Κατά την αφαίρεση του μεσοσπονδύλιου δίσκου από το διάστημα Α6-Α7 και τη διαστολή του διαστήματος παρατηρήθηκε εκροή εγκεφαλονωτιαίου υγρού ενώ ταυτόχρονα καταγράφηκε μείωση των σωματοκινητικών δυναμικών στο δεξιό ημιμόριο του σώματος.Μετά την παρέλευση ολίγων λεπτών, τα κινητικό δυναμικά βελτιώθηκαν χωρίς όμως να επανέλθουν στα αρχικά, προ της έναρξης της επέμβασης, επίπεδα ήτοι “χωρίς πλήρη αποκατάσταση τους”.

Μετά το πέρας της επέμβασης και την αποσωλήνωση της πολιτικώς ενάγουσας-ασθενούς η νευρολογική εξέταση ανέδειξε παραπληγία με διατήρηση εν τω βάθει και επιπολής αισθητικότητας των κάτω άκρων δηλ. υπαισθησία στα κάτω άκρα σε ότι αφορά την αίσθηση του πόνου και της αφής. Έγινε έναρξη αγωγής με υψηλές δόσεις Solumedrol και διενεργήθηκε άμεσα αξονική τομογραφία αυχενικής μοίρας σπονδυλικής στήλης [ΑΜΣΣ] όπου δεν διαπιστώθηκαν σημεία πίεσης επί του νωτιαίου μυελού. Η πολιτικώς ενάγουσα – ασθενής οδηγήθηκε στη Μονάδα Αυξημένης Φροντίδας όπου και παρέμεινε επί δύο ημέρες και εν συνεχεία μεταφέρθηκε στη Νευροχειρουργική Κλινική.

Στην καρτέλα εισαγωγής της στην ΜΕΘ του ΠΓΝΠ αναφέρεται ότι η πολιτικώς ενάγουσα ασθενής “παρουσίασε πάρεση κάτω άκρων και ελάττωση μυϊκής ισχύος στα άνω άκρα η αισθητικότητα διατηρείται στα κάτω άκρα” (βλ. σχετ. το από 7-7-2008 πρόγραμμα χειρουργείου της Νευροχειρουργικής Κλινικής του ανωτέρω Νοσοκομείου, την υπ’ αριθ. πρωτ. …/17-12-2008 έκθεση πραγματογνωμοσύνης της διορισθείσας κατά την προανάκριση με την υπ’ αριθ. πρωτ. …/25-8-2008 έγγραφη παραγγελία του Α’ Α.Τ. Πατρών, ιατροδικαστού της Ιατροδικαστικής Υπηρεσίας Πατρών, Α. Τ., καθώς και το από 29-7-2008 ενημερωτικό σημείωμα που συνέταξε ο ίδιος ο κατηγορούμενος, καθώς και το από 7-7-2008 ημερήσιο φύλλο νοσηλείας της πολιτικώς ενάγουσας- ασθενούς). Την 8-8-2008 η πολιτικώς ενάγουσα-ασθενής παραμένει στη Μονάδα Αυξημένης Φροντίδας.

Κατά τη νευρολογική εξέταση εμφανίζει αισθητικό επίπεδο Θ4 και παραπληγία. Συνεχίζει το σχήμα με Solumedrol μέγα δόση μέχρι ολοκλήρωση εικοσιτετραώρου. Εμφανίζει εικόνα μυελικής συνδρομής. Αισθητικό επίπεδο στο ύψος του Α5-Α6 μυελοτομίου με κατάργηση της επιπολής (αφή – πόνο) και των εν τω βάθει (θέση μύλων, παλαισθησία) αισθητικών λειτουργιών από το ύψος αυτού και κάτω. Επίσης, διαπιστώνεται κατάργηση των κοιλιακών αντανακλαστικών και κατάργηση σια κάτω άκρα με εικόνα παραπληγίας. Άνω άκρα ζωηρά (πυραμιδικού τύπου) κλωνοειδή.

Συνίσταται η διενέργεια μετεγχειρητικής μαγνητικής τομογραφίας [MRI] αυχενικής και ανώτερης θωρακικής μοίρας (βλ. σχετ. το από 7-7-2008 πρόγραμμα χειρουργείου της Νευροχειρουργικής Κλινικής του ανωτέρω Νοσοκομείου, το οπό 3-7-2008 έγγραφο της νευρολόγου του ανωτέρω Νοσοκομείου Ε. Τ., καθώς και την από 24-8-2012 έκθεση της τεχνικού συμβούλου της πολιτικώς ενάγουσας, ιατρού, βιολόγου ιατροδικαστού και επίκουρης καθηγήτριας του Εργαστηρίου Ιατροδικαστικής και Τοξικολογίας της Ιατρικής Σχολής του Πανεπιστημίου Αθηνών, Σ. Π., καθώς και το από 8-7-2008 ημερήσιο φύλλο νοσηλείας της πολιτικώς ενάγουσας- ασθενούς).

Την 9-7-2008 η πολιτικώς ενάγουσα-ασθενής παραμένει σε σταθερή νευρολογική κατάσταση. Ελήφθησαν αέρια αίματος και διενεργήθηκε ακτινογραφία θώρακος. Ετέθη σε εξασκητής αναπνοών. Εξήλθε της Μονάδας Αυξημένης Φροντίδας και διακομίσθηκε στη Νευροχειρουργική Κλινική με οδηγίες για φυσικοθεραπεία αναπνευστικού και κινησιοθεραπεία. Έγινε προσπάθεια για αλλαγή θέσης και η πολιτικώς ενάγουσα ασθενής ανέφερε πόνο στην πλάτη και δεν κάθεται στο πλάι (βλ. σχετ. το από 7-7-2008 πρόγραμμα χειρουργείου της Νευροχειρουργικής Κλινικής του ανωτέρω Νοσοκομείου, την ανωτέρω από 24-8-2012 έκθεση της τεχνικού συμβούλου, Σ. Π., καθώς και το από 9-7-2008 ημερήσιο φύλλο νοσηλείας της πολιτικώς ενάγουσας- ασθενούς, καθώς και το από 9-7-2008 έγγραφο του εν λόγω νοσοκομείου με οδηγίες για 3ωρη παρακολούθηση της ασθενούς).

Την 10-7-2008 η κατάσταση της παραμένει σταθερή. Συνεχίζει την κινησιοθεραπεία και φυσικοθεραπεία αναπνευστικού (βλ. σχετ. το από 7-7-2008 πρόγραμμα χειρουργείου της Νευροχειρουργικής Κλινικής του ανωτέρω Νοσοκομείου Ρίου Πατρών). Την 11-7-2008 η πολιτικώς ενάγουσα ασθενής εμφανίζει αδυναμία στην κάμψη-έκταση των καρπών και δακτύλων άμφω. Αναφερόμενη αίσθηση ψύχους στα κάτω άκρα. Την 12-7-2008 η κατάσταση παραμένει ίδια. Συνεχίζονται οι φυσικοθεραπείες. Την 13-7-2008 εμφανίζει βελτίωση στην κάμψη και έκταση των καρπών. Κατά τα λοιπά η κατάσταση παραμένει ίδια (βλ. σχετ. το από 7-7-2008 πρόγραμμα χειρουργείου της Νευροχειρουργικής Κλινικής του ανωτέρω Νοσοκομείου Ρίου Πατρών).

Την 14-7-2008 η κατάσταση παραμένει ίδια. Η πολιτικώς ενάγουσα ασθενής είναι εμπύρετη με 38,2° C και από εργαστηριακές εξετάσεις εκκρεμεί μαγνητική τομογραφία [MRI] αυχενικής μοίρας σπονδυλικής στήλης και RS θώρακος (βλ. σχετ. το από 14-7-2008 έγγραφο του ανωτέρω Νοσοκομείου). Την 15-7-2008 διενεργήθηκε μαγνητική τομογραφία [MRI] αυχενική μοίρας της σπονδυλικής στήλης [ΑΜΣΣ] στη γνωμάτευση της οποίας αναφέρεται “Πρόσθετος ιστός εικονίζεται στον πρόσθιο επισκληρίδιο χώρο από το επίπεδο Α5 έως την άνω επιφάνεια του Α7 σπονδύλου. Η βλάβη προκαλεί σημαντική πίεση επί του νωτιαίου μυελού, τον οποίο πιέζει προς τα πίσω. Η δομή της είναι παρόμοια με του εγκεφαλονωτιαίου υγρού, σε συνδυασμό με την παρουσία πιθανότατα μικρής έκτασης αιμορραγικών στοιχείων. Ο νωτιαίος μυελός όπισθεν της προαναφερόμενης βλάβης στο επίπεδο Α6-Α7 εμφανίζει αιμορραγικά στοιχεία αλλά και περιφερική αγγείωση.

Άνωθεν αυτού του επιπέδου από το ύψος Α2-Α3 έως Α5 υπάρχει παθολογικό μαγνητικό σήμα πρωτίστως συμβατό με οίδημα. Μετεγχειρητικές αλλοιώσεις διακρίνονται στο επίπεδο Α5-Α6 και Α6-Α7. Παθολογικό μαγνητικό σήμα εικονίζεται στον προσπονδυλικό χώρο στο επίπεδο Α4-Θ1 συμβατό με κάκωση. Στο επίπεδο όμως Α5-Α6 σημειούται η παρουσία αιματώματος. Συνιστάται κλινική συνεκτίμηση”. Λόγω δε της ως άνω διαπιστούμενης πίεσης στο νωτιαίο μυελό η πολιτικώς ενάγουσα-ασθενής οδηγήθηκε εκ νέου την 15-7-2-008 στο χειρουργείο. Ο κατηγορούμενος στο έγγραφο από 29-7-2008 ενημερωτικό του σημείωμα αναφέρει ότι στο δεύτερο αυτό χειρουργείο “δεν ανεδείχθη πίεση επί του Νωτιαίου Μυελού.

Μετά το δεύτερο χειρουργείο η κατάσταση της ασθενούς δεν εμφάνισε αλλαγή”. Τα ίδια αναφέρει και η ως άνω διορισθείσα κατά την προανάκριση πραγματογνώμονας-ιατροδικαστής Α. Τ. στην υπ’ αριθ. πρωτ. …/17-12-2008 έκθεση πραγματογνωμοσύνης της. Ο δε κατηγορούμενος αρνείται την ορθότητα της ανωτέρω μαγνητικής στο σημείο αυτό, διατεινόμενος ότι, καίτοι η μαγνητική τομογραφία (MRI), είναι μια εξαιρετική τεχνική απεικόνισης στη νευροχειρουργική πράξη, είναι δυστυχώς επιρρεπής σε πολλά απεικονιστικά παράσιτα, ορισμένα από τα οποία είναι εύκολα αναγνωρίσιμα και δεν , παρακωλύουν τη διάγνωση, άλλα ωστόσο είναι πιο ιδιαίτερα και μπορούν εύκολα να εκληφθούν ως “ψευδής” παθολογία, προσκομίζοντας σχετικό ιατρικό άρθρο με τίτλο “απεικονιστικά παράσιτα στην μετεγχειρητική MRI μετά από πρόσθια αυχενική δισκεκτομή”.

Πλην όμως, στην προκείμενη περίπτωση, παρά τους περί αντιθέτου ισχυρισμούς του κατηγορουμένου, αποδείχθηκε ότι πράγματι υπήρξε πίεση επί του νωτιαίου μυελού, γεγονός που συνάγεται αφενός από τη μαγνητική τομογραφία [MRI] αυχενικής μοίρας σπονδυλικής στήλης που διενεργήθηκε στις 18-7-2008, ήτοι μετά από το δεύτερο αυτό χειρουργείο, στη γνωμάτευση της οποίας αναφέρεται ότι: “Συγκριτικά με την προηγούμενη εξέταση MRI στις 15-7-2008 εικονίζονται τα ακόλουθα: Ο πρόσθετος ιστός που υπήρχε στο πρόσθιο επισκληρίδιο χώρο στο επίπεδο Α5-Α7 έχει σαφώς μειωθεί σε διαστάσεις, καθώς έχει μειωθεί και η πίεση που δημιουργούσε στο νωτιαίο μυελό. Παραμένει ένας μικρός υπολειμματικός ιστός στο ύψος Α6-Α7, ο οποίος δεν προκαλεί σημαντική πίεση. Το εύρος του σπονδυλικού σωλήνα έχει αυξηθεί.

Όσο αφορά τον νωτιαίο μυελό επανελέγχονται τα αιμορραγικά στοιχεία στο επίπεδο Λ6-Α7 ενώ φαίνεται να επεκτείνονται μέχρι το επίπεδο 01. Στο υπόλοιπο τμήμα του νωτιαίου μυελού επανελέγχεται το οίδημα χωρίς μεταβολή από Α2-Α5” και αφετέρου ότι όπως διαπιστώνεται και από 15-7-2008 φύλλο νοσηλείας της η πολιτικώς ενάγουσα ασθενής μετά το δεύτερο αυτό χειρουργείο παρουσιάζει “καλύτερη κινητικότητα άνω άκρων”.

Περαιτέρω, αποδεικνύεται ότι η πολιτικώς ενάγουσα – ασθενής παρέμεινε νοσηλευόμενη στη Νευροχειρουργική Κλινική του Περιφερειακού Πανεπιστημιακού Γενικού Νοσοκομείου Ρίου Πατρών έως την 28-7-2008 οπότε και διακομίσθηκε στο Ολύμπιο Θεραπευτήριο. Κατά το παραπάνω διάστημα υποβαλλόταν καθημερινώς σε κινησιοθεραπεία και αναπνευστική φυσιοθεραπεία. Από τα ανωτέρω η ως άνω διορισθείσα κατά την προανάκριση πραγματογνώμονας-ιατροδικαστής Α. Τ. στην υπ’ αριθ. πρωτ. …/ 17-12-2008 έκθεση πραγματογνωμοσύνης της συμπεραίνει όχι: “Εκ των ανωτέρω προκύπτει επιπλοκή κατά τη διάρκεια της χειρουργικής επέμβασης της 7-7-2008 όπως αυτή επιβεβαιώνεται και από τον απεικονιστικό έλεγχο της 15-7-2008. Απαραίτητη κρίνεται η επανεξέταση της ασθενούς κατόπιν παρέλευσης ικανού χρόνου (διμήνου τουλάχιστον) προκειμένου να καθοριστεί επακριβώς η κατάσταση της υγείας της (βελτίωση, επιδείνωση ή μονιμοποίηση της βλάβης).”.

Ως επιπλοκή δε ορίζεται η εμφάνιση άλλης πάθησης ή προβλήματος κατά την εξέλιξη μίας ασθένειας ή κατά τη διάρκεια θεραπευτικής αγωγής ή παρέμβασης (πχ: χειρουργικής επέμβασης) (βλ. Γ. Μπαμπινιώτη “Λεξικό της Νέας Ελληνικής Γλώσσας”, Β’ εκδ. [2002] σελ. 655) και ως εκ τούτου καθίσταται σαφές ότι η επιπλοκή δεν σημαίνει άνευ ετέρου και ιατρικό σφάλμα δηλ. αμέλεια. Περαιτέρω, αποδεικνύεται ότι η πολιτικώς ενάγουσα-ασθενής την 1-8-2008 εισάγεται στην Παθολογική Κλινική του Νοσοκομείου Πατρών λόγω του συνεχιζόμενου πυρετού. Η ακτινολογική γνωμάτευση της 1-8-2008 αναφέρει ότι “τα σπονδυλικά σώματα έχουν φυσιολογικό ύψος και καλή μορφολογία”.

Στις 5-8-2008 η μαγνητική τομογραφία αυχενικής μοίρας σπονδυλικής στήλης έδειξε: “Πρόσθετα στοιχεία στον πρόσθιο επισκληρίδιο χώρο αμετάβλητα. Βλάβη στο επίπεδο Α6-Α7 κεφαλουραίας διαστάσεως 2 εκ. με περιφερική ενίσχυση μετά τη χορήγηση παραμαγνητικής ουσίας συμβατή με φλεγμονώδη εξεργασία με τη μορφή αποστηματικής κοιλότητας. Τα όρια της βλάβης σε σχέση με τον πλάγιο άξονα είναι δυσδιάκριτα αλλά δίδεται η εντύπωση ότι επεκτείνονται εκτός μυελού στα υπόλοιπα μόρια του νωτιαίου σωλήνα. Ως δεύτερη εκδοχή προτείνεται η παρουσία μικρού αιματώματος, στο κέντρο της μυελικής θλάσης το οποίο εξελίσσεται. Το οίδημα εμφανίζεται περιορισμένο στο επίπεδο από Α5 έως Θ1.

Αμετάβλητα επανελέγχονται τα αιμορραγικά στοιχεία στον πρόσθιο παρασπονδυλικό χώρο στο επίπεδο της χειρουργικής επέμβασης. Εξάλειψη των αιμορραγικών στοιχείων στο νωτιαίο μυελό σε σχέση με την προηγούμενη εξέταση” (βλ. την από 24-8-2012 έκθεση της τεχνικού συμβούλου της πολιτικώς ενάγουσας, Σ. Π.). Στις 12-8-2008 διενεργείται μαγνητική τομογραφία [MRI] αυχενικής μοίρας σπονδυλικής στήλης [ΑΜΣΣ], στη γνωμάτευση της οποίας αναφέρεται ότι “Συγκριτικά με την MRI εξέταση της 5-8-2008, δεν αναγνωρίζονται ουσιώδεις μεταβολές. Αμετάβλητες παραμένουν οι περιοχές παθολογικού μαγνητικού σήματος, όπως αυτές έχουν περιγραφεί. Οι επιπλέον εγκάρσιες τομές φαίνεται να επιβεβαιώνουν την ενδομυελική συμμετοχή. Συνίσταται κλινική συνεκτίμηση και συγκριτικός επανέλεγχος”.

Από το από 22-10-2009 ιατρικό πιστοποιητικό του Διευθυντή της Νευροχειρουργικής Κλινικής και καθηγητής της Ιατρικής Σχολής στο Εθνικό και Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών, Δ. Σ., προκύπτει ότι η πολιτικώς ενάγουσα “πάσχει από σοβαρή αισθητικοκινητική βλάβη νωτιαίου μυελού με πλήρη παραπληγία και μερική πληγία άνω άκρων άμφω. Χρήζει επανεκτίμησης και περαιτέρω θεραπείας σε Κέντρο Φυσικής Ιατρικής και Αποκατάστασης”. Εξάλλου από την από 12-10-2010 ιατρική γνωμάτευση του νευρολόγου ψυχίατρου του Γενικού Νοσοκομείου Πύργου, Π. Χ., προκύπτει ότι η πολιτικώς ενάγουσα “πάσχει από πλήρη αισθητικοκινητική παραπληγία μετά συμμετοχής των άνω άκρων και ορθοστατικών διαταραχών συνεπεία αυχενικής μυελοπάθειας στο επίπεδο Α6-Α7.

Λόγω των ανωτέρω παραμένει κλινήρης μη δυνάμενη παντελώς να αυτοεξυπηρετηθεί και έχει ανάγκη φροντίδας έτερου ατόμου”. Από τα ανωτέρω αποδειχθέντα πραγματικά περιστατικά αποδεικνύεται ότι η μη αναστρέψιμη, βαρεία νευρολογική βλάβη της πολιτικώς ενάγουσας είναι αποτέλεσμα της τραυματικής βλάβης [κάκωσης] που υπέστη ο νωτιαίος μυελός. Η κάκωση αυτή του νωτιαίου μυελού επήλθε κατά τη διάρκεια της χειρουργικής επέμβασης στο επίπεδο Α6-Α7 και μάλιστα στην αρχική της φάση, ήτοι πριν τη διαστολή του εν λόγω διαστήματος -με καρφίδες-, γεγονός που σημαίνει ότι ο πριν τη διαστολή ο ιατρός δεν βλέπει με το μικροσκόπιο (βλ. σχετ. καταθέσεις μαρτύρων Η. Π. και Σ. Κ.).Η κάκωση του νωτιαίου μυελού προκάλεσε την πτώση τη μείωση των ηλεκτροφυσιολογικών δυναμικών.

Όπως δε χαρακτηριστικά ανέφερε και ο ίδιος ο κατηγορούμενος στην απολογία του, η μείωση των ηλεκτροφυσιολογικών δυναμικών υποδηλώνει βλάβη του νωτιαίου μυελού. Η μείωση όμως, των ηλεκτροφυσιολογικών δυναμικών δεν συνδέεται αιτιωδώς με την εκροή εγκεφαλονωτιαίου υγρού. Η εκροή εγκεφαλονωτιαίου υγρού έγινε λόγω τρώσης της σκληράς μήνιγγας. Τα ανωτέρω επιβεβαιώνονται από όλους τους μάρτυρες με ειδικές γνώσεις ιατρούς που εξετάστηκαν στο ακροατήριο και δεν αμφισβητούνται άλλωστε ούτε από τον ίδιο τον εκκαλούντα-κατηγορούμενο.

Περιγράφονται δε εναργώς στην από 23-10-2012 έκθεση ιατρικής πραγματογνωμοσύνης του διορισθέντος κατά το στάδιο της προανάκρισης με την υπ’ αριθ. πρωτ. 765/4-10-2012 παραγγελία της 7ns Πταισματοδίκη Αθηνών, Γ. Μ., Επ. Καθηγητή Νευροχειρουργικής, Σ. Σ., ο οποίος αναφέρει επί λέξει τα εξής: “Σύμφωνα με τα ιατρικά έγγραφα της δικογραφίας, η κα Π. υπεβλήθη την 7-7-2008 σε αυχενική δισκεκτομή των δίσκων Α5-Α6 και Α6-Α7 και σπονδυλοδεσία με τοποθέτηση τεχνητών μοσχευμάτων, κατά τη διαδικασία αφαιρέσεως του δίσκου Α6-Α7 παρατηρήθηκε εκροή εγκεφαλονωτιαίου υγρού (ΕΝΥ) και μείωση των ηλεκτροφυσιολογικών δυναμικών της νευροπαρακολουθήσεως. Ο χειρουργός κος Δ. Κ. απεκατέστησε τη βλάβη της σκληρός μήνιγγας, σταματώντας την εκροή ΕΝΥ. Η ασθενής ξύπνησε με βαρειά νευρολογική βλάβη – παραπληγία, δηλαδή ανίκανη να κουνήσει τα πόδια της.

Έκτοτε, η κλινική της κατάσταση δεν έχει βελτιωθεί. Παραμένει παραπληγική. Έχει επίσης μερική αδυναμία στα χέρια”, απαντώντας δε ο ως άνω πραγματογνώμονας στην ερώτηση αν η έκχυση του εγκεφαλονωτιαίου υγρού κατά τη χειρουργική επέμβαση της 7-7-2008 συνετέλεσε στην επέλευση των αποτελεσμάτων στην ασθενή, τι την προκάλεσε, ανθρώπινο λάθος ή άλλο λάθος; απαντά ότι “Η έκχυση εγκεφαλονωτιαίου υγρού έγινε λόγω τρώσεως της σκληρός μήνιγγας, του “καλύμματος” του νωτιαίου μυελού. Τρώση της σκληράς μήνιγγας συμβαίνει ενίοτε κατά τη διάρκεια νευροχειρουργικών επεμβάσεων και συνήθως δεν προκαλεί σοβαρά νευρολογικά προβλήματα.

Σίγουρα η τρώση της σκληράς μήνιγγας που οδήγησε στην εκροή εγκεφαλονωτιαίου υγρού [ΕΝΥ] δεν προκάλεσε την μείωση των ηλεκτροφυσιολογικών δυναμικών. Εξ άλλου, χρησιμοποιούμε καταγραφές ηλεκτροφυσιολογιών δυναμικών σε άλλου τύπου επεμβάσεις στον νωτιαίο μυελό, όπου διανοίγουμε επί τούτου τη σκληρά μήνιγγα και χάνεται σημαντική ποσότητα, εγκεφαλονωτιαίου μυελού, σαν μέρος της επέμβασης, π.χ. εγχειρήσεις αφαίρεσης ενδομυελικού όγκου του νωτιαίου μυελού και τα ηλεκτροφυσιολογικά δυναμικά δεν μειώνονται όταν διανοίγεται η σκληρά μήνιγγα Η μείωση ή απώλεια των ηλεκτροφυσιολογικών δυναμικών υποδηλώνει τραυματισμό του νωτιαίου μυελού.

Κανένα άλλο συμβάν δεν μπορεί να προκαλέσει μείωση των ηλεκτροφυσιολογικών δυναμικών, τα οποία κατά τα αρχικά στάδια της επέμβασης καταγράφονται φυσιολογικά. Η γραπτή διάγνωση της Μαγνητικής Τομογραφίας της αυχενικής μοίρας της σπονδυλικής στήλης, που έγινε μετεγχειρητικά, την 15-7-2008 αναφέρει σαφέστατα ότι “ο νωτιαίος μυελός όπισθεν της προαναφερομένης βλάβης στο επίπεδο Α6-Α7 εμφανίζει αιμορραγικά στοιχεία. Άνωθεν αυτού του επιπέδου από το ύψος Α2-Α3 έως Α5 υπάρχει παθολογικό σήμα πρωτίστως συμβατό με οίδημα.

Παθολογικό μαγνητικό σήμα εικονίζεται στον προσπονδυλικό χώρο στο επίπεδο Α4-Θ1 συμβατό με κάκωση. Στο επίπεδο όμως Α5-Α6 σημειούται η παρουσία αιματώματος”. Η βλάβη αυτή παρατηρείται στην περαιτέρω εξέλιξη της στη Μαγνητική Τομογραφία της 5-8-2008. Δηλαδή η Μαγνητική Τομογραφία της αυχενικής μοίρας της σπονδυλικής στήλης της 15-7-2008 καταδεικνύει αυτός ότι κατά τη διάρκεια του χειρουργείου της 7-7-2008 έλαβε χώρα τραυματισμός του νωτιαίου μυελού στο επίπεδο Α6-Α7.

Η γραπτή διάγνωση της Μαγνητικής Τομογραφίας της αυχενικής μοίρας της σπονδυλικής στήλης, που έγινε την 1-6-2009, 11 μήνες μετά το χειρουργείο, αναφέρει “Εικόνα μυελοπάθειας στο επίπεδο Α6-Α7 με μορφολογικούς χαρακτήρες οι οποίοι αντιστοιχούν σε χρόνια φάση”. Δηλαδή η εξέταση αυτή περιγράφει την εξέλιξη-επούλωση της τραυματικής βλάβης. Η γραπτή διάγνωση της Μαγνητικής Τομογραφίας της αυχενικής μοίρας της σπονδυλικής στήλης, που έγινε την 7-9-2009, 14 μήνες μετά το χειρουργείο, αναφέρει (περιγράφοντας την βλάβη στο επίπεδο Α6-Α7) “Η εν λόγω ασυνήθης εικόνα αποδίδεται σε μικροκυστική εκφύλιση του νωτιαίου μυελού στα πλαίσια προοδευτικού μετατραυματικού συνδρόμου μυελομαλάκυνσης (PPMS)”.

Δηλαδή η εξέταση αυτή περιγράφει ότι σαν αποτέλεσμα της τραυματικής βλάβης ο νωτιαίος μυελός υπέστη μικροκυστική εκφύλιση. Αυτή είναι μη αναστρέψιμη βλάβη και εξηγεί τη μόνιμη βαρεία νευρολογική εικόνα που έχει η ασθενής σήμερα με παράλυση των κάτω άκρων και μερική αδυναμία των άνω άκρων. Χειρουργικός τραυματισμός του νωτιαίου μυελού κατά τη διάρκεια αυχενικής δισκεκτομής είναι μία σοβαρή ατυχής επιπλοκή, η οποία συμβαίνει γενικά σπανίως και έχει περιγραφεί στην διεθνή βιβλιογραφία σε ποσοστό μέχρι και 1%. Συνήθως συμβαίνει στα πλαίσια ασυνήθιστων χειρουργικών ευρημάτων, π.χ. αποτιτάνωση του οπίσθιου επιμήκους συνδέσμου της σπονδυλικής στήλης.

Δεν υπάρχει γραπτή μνεία στα ιατρικά έγγραφα της δικογραφίας εάν υπήρχαν τέτοιες ασυνήθιστες συνθήκες”. Τέτοιες όμως ασυνήθιστες συνθήκες αποδείχθηκε ότι δεν υπήρχαν στην ένδικη περίπτωση. Ο εκκαλών-κατηγορούμενος στην ενώπιον του παρόντος Δικαστηρίου απολογία του ισχυρίσθηκε ότι η κάκωση αυτή του νωτιαίου μυελού αποτελεί μία ατυχή σπάνια επιπλοκή, η οποία δεν οφείλεται σε αμέλεια του. Ειδικότερα ισχυρίζεται ότι συνέβη εξελκυσμός της σκληράς μήνιγγας κατά την αφαίρεση του πρόσθιου τμήματος του δίσκου με αποτέλεσμα ο εξελκυσμός αυτός να προκαλέσει ρήξη ή και επαναιμάτωση από αποσυμπίεση με συνέπεια τη βλάβη [κάκωση] του νωτιαίου μυελού.

Ο ισχυρισμός του όμως αυτός δεν αποδείχθηκε βάσιμος, διότι όπως κατέθεσε και ο εξετασθείς ως μάρτυρας ενώπιον του ακροατηρίου νευροχειρούργος ιατρός Σ. Κ. “στο περιστατικό της παθούσας δεν μπορούσε να γίνει απότομη αποσυμπίεση γιατί δεν υπήρχε πίεση στον κεντρικό νωτιαίο μυελό. Ο δίσκος Α6-Α7 είχε μία ήπια συμμετοχή κεντροδεξιά, αλλά δεν ασκούσε πίεση στον κεντρικό νωτιαίο μυελό”. … “η ποθούσα δεν είχε μυελοπάθεια άρα είναι πολύ μικρή η πιθανότητα αποσυμπίεσης και επαναιμάτωσης…”. Περαιτέρω, δεν αποδείχθηκε ότι ήταν κολλημένη η σκληρά μήνιγγα στον σπόνδυλο, διότι αυτό θα φαινόταν και στην αξονική και στη μαγνητική τομογραφία (βλ. σχετ. κατάθεση Σ. Κ.). Για να κολλήσει η σκληρά μήνιγγα στον σπόνδυλο θα πρέπει να υπάρχουν συμφύσεις.

Πλην όμως, η ύπαρξη συμφύσεων και μάλιστα στην οπίσθια πλευρά του μεσοσπονδύλιου δίσκου, εκ των οποίων προκλήθηκε και η προσκόλληση του δίσκου στη σκληρά μήνιγγα, όπως πρωτοδίκως ισχυρίσθηκε ο κατηγορούμενος αρνούμενος την υπαιτιότητα και δη την αμέλεια του, δεν αποδείχθηκε αφού δεν αναδείχθηκε προεγχειρητικά, κάποια παθολογία από την οποία έστω να πιθανολογείται η ύπαρξη συμφύσεων, δοθέντος ότι αυτές [συμφύσεις] δημιουργούνται είτε από κάποια φλεγμονή στην περιοχή είτε από χειρουργική επέμβαση, περιστάσεις που δεν συνέτρεχαν στην περίπτωση της πολιτικώς ενάγουσας – παθούσας.

Πέραν τούτων, ακόμα και εάν υπήρχαν εκτεταμένες συμφύσεις, αυτές θα είχαν απεικονιστεί στην αξονική ή μαγνητική τομογραφία, αλλά και στην έσχατη περίπτωση που αυτές δεν είχαν εντοπιστεί προεγχειρητικά, θα ήταν διακριτές διεγχειρητικά.

Από τα ανωτέρω αποδεικνύεται ότι ο χειρουργικός τραυματισμός του νωτιαίου μυελού στο επίπεδο Α6-Α7, ο οποίος υπέστη στη συνέχεια μικροκυστική εκφύλιση, δεν αποτελεί διεγχειρητική ατυχή επιπλοκή, η οποία συμβαίνει γενικά σπανίως και έχει περιγραφεί στη διεθνή βιβλιογραφία σε ποσοστό μέχρι και 1% στα πλαίσια ασυνήθιστων χειρουργικών ευρημάτων (π.χ. αποτιτάνωση του οπίσθιου επιμήκους συνδέσμου της σπονδυλικής στήλης), αλλά προκλήθηκε μετά βεβαιότητας εξαιτίας της αμελούς συμπεριφοράς του εκκαλούντος- κατηγορούμενου ιατρού, δεδομένου ότι με βάση τα ιατρικά έγγραφα, δεν υπήρχαν τέτοιες ασυνήθιστες συνθήκες που να δικαιολογούν τη σοβαρή αυτή νευρολογική βλάβη, η οποία ήταν απότοκος λανθασμένων και ανεπιτήδειων χειρισμών και κακών τεχνικών κατά τη διαδικασία αφαίρεσης του μεσοσπονδύλιου δίσκου από το διάστημα Α6-Α7.

Ο κατηγορούμενος δεν κατέβαλε την επιβαλλόμενη, κατ’ αντικειμενική κρίση, επιμέλεια και προσοχή, την οποία κάθε μετρίως συνετός και ευσυνείδητος ιατρός θα κατέβαλε υπό τις ίδιες περιπτώσεις, με βάση τους κοινώς αναγνωρισμένους κανόνες της ιατρικής επιστήμης, με αποτέλεσμα κατά τη διάρκεια της χειρουργικής επέμβασης, λόγω λανθασμένων και ανεπιτήδειων χειρισμών και κακών τεχνικών, να τραυματισθεί ο νωτιαίος μυελός στο επίπεδο Α6-Α7.

Αποτέλεσμα της ως άνω άνευ συνειδήσεως αμελούς συμπεριφοράς του, το οποίο αυτός δεν προέβλεψε, και κατά παράβαση των κανόνων ιατρικής επιστήμης και ενώ είχε ιδιαίτερη νομική υποχρέωση, ήταν η βλάβη της υγείας της πολιτικώς ενάγουσας- ασθενούς, η οποία είναι μη αναστρέψιμη με μόνιμη βαρεία νευρολογική εικόνα (παράλυση των κάτω άκρων και μερική αδυναμία των άνω άκρων), σωματική βλάβη η οποία δε θα επερχόταν αν ο κατηγορούμενος δεν είχε επιδείξει την ως άνω λεπτομερώς περιγραφόμενη άνευ συνειδήσεως αμελή συμπεριφορά”.

Με αυτά που, κατά το συνδυασμό αιτιολογιών και διατακτικού, της προσβαλλομένης απόφασης, δέχθηκε το δικαστήριο της ουσίας, διέλαβε στην εν λόγω απόφαση την απαιτούμενη ειδική και εμπεριστατωμένη αιτιολογία, αφού εκθέτει σ’ αυτήν με σαφήνεια πληρότητα και χωρίς αντιφάσεις τα πραγματικά περιστατικά, τα οποία αποδείχθηκαν από την ακροαματική διαδικασία και συγκροτούν την αντικειμενική και υποκειμενική υπόσταση της αξιόποινης πράξεως για την οποία καταδικάσθηκε ο κατηγορούμενος, τα αποδεικτικά μέσα από τα οποία συνήγαγε τα περιστατικά αυτά, καθώς και τους συλλογισμούς με βάση τους οποίους έκανε την υπαγωγή τους στις ουσιαστικές ποινικές διατάξεις των άρθρων 28 και 314 ΠΚ που εφάρμοσε, αφού:

α)εκθέτει με πληρότητα και σαφήνεια τα πραγματικά περιστατικά που συγκροτούν την αμελή συμπεριφορά του αναιρεσείοντος και συγκροτούν παραβίαση των κανόνων της ιατρικής επιστήμης εντοπιζόμενη στο ότι αυτός κατά τη διάρκεια χειρουργικής επέμβασης πρόσθιας αυχενικής δισκεκτομής των δίσκων Α5-Α6 και Α6-Α7 και σπονδυλοδεσίας με τοποθέτηση τεχνητών μοσχευμάτων και μάλιστα στην αρχική της φάση, στην παθούσα, Κ. Π., συζ.Ν.Μ., που διενεργήθηκε με τη βοήθεια διεγχειρητικής ακτινοσκοπικής και ηλεκτροφυσιολογικής παρακολούθησης, δεν κατέβαλε την επιβαλλόμενη, κατ’ αντικειμενική κρίση επιμέλεια και προσοχή, την οποία κάθε μετρίως συνετός και ευσυνείδητος ιατρός, θα κατέβαλε υπό τις ίδιες περιπτώσεις, με βάση τους κοινώς ενεγνωρισμένους κανόνες της ιατρικής επιστήμης, με αποτέλεσμα εξαιτίας λανθασμένων και ανεπιτηδείων χειρισμών και κακών τεχνικών, να τραυματισθεί ο νωτιαίος μυελός κατά τη διαδικασία αφαίρεσης του μεσοσπονδυλίου δίσκου στο επίπεδο Α6-Α7 λόγω τρώσης της σκληράς μήνυγγας και η παθούσα να υποστεί μόνιμη βαρειά νευρολογική εικόνα (παράλυση των κάτω άκρων και μερική αδυναμία των άνω άκρων),

β)προσδιορίζει λεπτομερώς την προκληθείσα στην παθούσα σωματική βλάβη, με την παραδεκτή συμπλήρωση του σκεπτικού της αποφάσεως με το διατακτικό της και γ)αιτιολογεί με πειστικές σκέψεις του μεταξύ αμελούς συμπεριφοράς και του επελθόντος αποτελέσματος αιτιώδη σύνδεσμο.

Με πειστικές, ακόμη, σκέψεις και παράθεση των πραγματικών περιστατικών έκρινε πως δεν είναι βάσιμος ο ισχυρισμός του κατηγορουμένου ότι η κάκωση του νωτιαίου μυελού αποτελεί μία ατυχή επιπλοκή που δεν οφείλεται σε αμέλεια του και ειδικότερα ότι συνέβη εξελκισμός της σκληράς μήνιγγας κατά την αφαίρεση του πρόσθιου τμήματος του δίσκου με αποτέλεσμα ο εξελκυσμός αυτός να προκαλέσει ρήξη και επαναιμάτωση από αποσυμπίεση, με συνέπεια τη βλάβη (κάκωση) του νωτιαίου μυελού.

Οι ειδικότερες, αντίθετες αιτιάσεις του αναιρεσείοντος είναι αβάσιμες αφού:

1)Εφόσον αποκλείεται η περίπτωση της ατυχούς επιπλοκής, ο τραυματισμός του νωτιαίου μυελού προκλήθηκε από λανθασμένους και ανεπιτήδειους χειρισμούς και κακές τεχνικές κατά τη διαδικασία αφαίρεσης του μεσοσπονδυλίου δίσκου στο επίπεδο Α6-Α7, χωρίς να είναι αναγκαίο να προσδιορισθούν περαιτέρω, ποιοι ήταν οι λανθασμένοι χειρισμοί που προκάλεσαν τον τραυματισμό του νωτιαίου μυελού

2)Δεν απαιτείται για την πληρότητα της αιτιολογίας, ειδική αξιολόγηση, συσχετισμός και συγκριτική στάθμιση των επι μέρους αποδεικτικών μέσων,

3)Δεν απαιτείται να εκθέσει στο δικαστήριο για ποιο λόγο προσέδωσε μεγαλύτερη αποδεικτική βαρύτητα στην κατάθεση του μάρτυρα πολιτικής αγωγής, Σ. Κ., ενώ από το γεγονός ότι τονίζεται η κατάθεση του εν λόγω μάρτυρα, δεν προκύπτει ότι παραλείφθηκε η συνεκτίμηση της καταθέσεως του προταθέντος από τον κατηγορούμενο μάρτυρα, Κ. Κ., ενόψει και της αναφοράς στην προσβαλλόμενη απόφαση, μεταξύ των αποδεικτικών μέσων και των “καταθέσεων των μαρτύρων που εξετάσθηκαν ενόρκως”, χωρίς τον προσδιορισμό ότι πρόκειται για μάρτυρες κατηγορίας. Επομένως, ο σχετικός από το άρθρο 510 παρ.1 στοιχ. Δ’ ΚΠΔ λόγος αναιρέσεως που πλήττει την προσβαλλόμενη απόφαση για έλλειψη της απαιτούμενης ειδικής και εμπεριστατωμένης αιτιολογίας, ως προς την ενοχή του αναιρεσείοντος, είναι αβάσιμος και α απορριπτέος.

Κατ’ ακολουθία όλων των ανωτέρω πρέπει να απορριφθεί, κατ’ ουσίαν η υπό κρίση αίτηση αναιρέσεως και να καταδικασθεί ο αναιρεσείων στα δικαστικά έξοδα (αρθ.583 παρ.1 ΚΠοινΔ).

ΓΙΑ ΤΟΥΣ ΛΟΓΟΥΣ ΑΥΤΟΥΣ

Απορρίπτει την από 2-11-2015 αίτηση του κατηγορουμένου Δ. Κ. του Θ., κατοίκου …, για αναίρεση της υπ’ αρ.1880/2015 αποφάσεως του Τριμελούς Πλημμελειοδικείου Πατρών. Και

Καταδικάζει τον αναιρεσείοντα στα δικαστικά έξοδα, τα οποία ανέρχονται στο ποσό των διακοσίων πενήντα (250) ευρώ.

Κρίθηκε και αποφασίσθηκε στην Αθήνα στις 19 Απριλίου 2016 .

Δημοσιεύθηκε στην Αθήνα σε δημόσια συνεδρίαση στο ακροατήριό του στις 31 Μαΐου 2016.

Η ΑΝΤΙΠΡΟΕΔΡΟΣ                                                                                                         Ο ΓΡΑΜΜΑΤΕΑΣ