Ιατρικός Τουρισμός

Ιατρικός Τουρισμός

Ως παράδειγμα προς μίμηση μπορεί να θεωρηθεί η γειτονική Τουρκία, όπου με τη σύσταση ενός Medical Tourism Cluster από το ίδιο το Κράτος, επιτεύχθηκε, σε σύντομο μάλιστα χρονικό διάστημα, η καθιέρωση της χώρας ως κορυφαίος προορισμός ιατρικού τουρισμού. Στη χώρα μας δυστυχώς υπάρχουν εξαγγελίες μόνο για τη δημιουργία θεσμικού πλαισίου, χωρίς ουσιαστικές κινήσεις. Πέρα όμως από τα ευχολόγια, θα πρέπει άμεσα να υλοποιηθούν συγκεκριμένες και στοχευμένες δράσεις. Μία από τις πλέον αποτελεσματικές, αλλά και εφικτές, θα ήταν η καθιέρωση ιατρικής βίζας, με τη θεσμοθέτηση διαδικασίας αρχικής χορήγησης, αλλά και επέκτασης, η οποία θα λάμβανε υπόψη της την ανάγκη διευκόλυνσης της συγκεκριμένης ομάδας επισκεπτών της χώρας μας.

ΙΙ. ΝΟΜΟΘΕΤΙΚΟ ΠΛΑΙΣΙΟ

Ν.4179/2013, άρθρο 20:

Ιατρικός και ιαματικός τουρισμός

Οι ειδικοί όροι και οι προϋποθέσεις, καθώς και τα πάσης φύσεως ζητήματα που αφορούν στην άσκηση της δραστηριότητας του ιατρικού τουρισμού θα ρυθμιστούν με κοινή απόφαση των Υπουργών Υγείας και Τουρισμού.

Βάσει της ανωτέρω διατάξεως εκδόθηκε η με αριθμό 27217/2013 Κοινή Υπουργική Απόφαση με τίτλο «Καθορισμός όρων και προϋποθέσεων για την άσκηση της δραστηριότητας του Ιατρικού Τουρισμού».

Με την απόφαση αυτή τέθηκε ο ορισμός του Παρόχου Ιατρικού Τουρισμού: Δημόσιος ή ιδιωτικός φορέας παροχής πρωτοβάθμιας, δευτεροβάθμιας και τριτοβάθμιας φροντίδας υγείας, ο οποίος λειτουργεί νομίμως και παρέχει συνολικά ή κατά τμήμα ή μονάδα υπηρεσίες Ιατρικού Τουρισμού, σύμφωνα με τους όρους και τις προϋποθέσεις της παρούσας.

Προβλέφθηκε επίσης η λειτουργία Μητρώου Παροχών Ιατρικού Τουρισμού, στο οποίο οφείλουν να εγγράφονται οι Πάροχοι Ιατρικού Τουρισμού, και το οποίο επρόκειτο να τηρείται στον EOT. Ήδη όμως οι αρμοδιότητές του έχουν περάσει στο Υπουργείο Τουρισμού χωρίς να υπάρξει ειδικότερη πρόβλεψη για το Μητρώο. Η εγγραφή στο Μητρώο, σύμφωνα πάντα με τις διατάξεις της συγκεκριμένης ΚΥΑ, θα συνεπάγεται τη χορήγηση του Ειδικού Σήματος Ιατρικού Τουρισμού. Οι επί μέρους προϋποθέσεις όμως και οι λεπτομέρειες τήρησης του Μητρώου επρόκειτο να καθοριστούν με απόφαση του Γενικού Γραμματέα του EOT, κάτι που δεν συνέβη μέχρι την κατάργηση, στην πράξη, της ως άνω ΚΥΑ από το άρθρο 26 παρ.1 Ν.4276/2014, με το οποίο τροποποιήθηκε το άρθρο 20 του Ν.4179/2013, ως εξής:

Οι ειδικοί όροι, οι προϋποθέσεις, η σύσταση και τήρηση Μητρώου Παρόχων Ιατρικού Τουρισμού στο Υπουργείο Τουρισμού, η χορήγηση Διακριτικού Σήματος Ιατρικού Τουρισμού, η πιστοποίηση των Παρόχων Ιατρικού Τουρισμού και κάθε άλλο σχετικό ζήτημα που αφορά στον ιατρικό τουρισμό ρυθμίζονται με κοινή απόφαση των Υπουργών Οικονομικών, Εσωτερικών, Παιδείας και Θρησκευμάτων, Εργασίας, Κοινωνικής Ασφάλισης και Πρόνοιας, Υγείας και Τουρισμού. Με την ίδια απόφαση ορίζεται το ύψος του παραβόλου υπέρ του Ελληνικού Δημοσίου, το οποίο καταβάλλεται για την εγγραφή στο Μητρώο Παρόχων Ιατρικού Τουρισμού. Ο Πάροχος Ιατρικού Τουρισμού, ο οποίος παραβιάζει τις διατάξεις περί ιατρικού τουρισμού, διαγράφεται από το Μητρώο Παρόχων Ιατρικού Τουρισμού και ανακαλείται το Διακριτικό Σήμα Ιατρικού Τουρισμού.

Συνεπώς, με τη νέα μορφή της διάταξης απαιτείται πλέον η έκδοση νέας Υπουργικής Απόφασης, και μάλιστα όχι δύο αλλά έξι πλέον Υπουργείων. Η νέα Υ.Α. δεν έχει εκδοθεί μέχρι σήμερα.

                                    Πρακτικά ζητήματα

Τομείς ιατρικού τουρισμού

Οι συνηθέστεροι ιατρικοί τομείς που θεωρούνται ή αναφέρονται ως ελκυστικότεροι για την προσέλευση διεθνών ασθενών είναι:

  • Καρδιοχειρουργικές επεμβάσεις
  • Τεχνητή Γονιμοποίηση
  • Παρένθετη μητρότητα και αναπαραγωγικός τουρισμός
  • Οδοντιατρικές εργασίες
  • Πλαστική Χειρουργική
  • Μεταμοσχεύσεις
  • Οφθαλμολογικές επεμβάσεις
  • Ασθενείς με νεφρική ανεπάρκεια
  • Αποκατάσταση
  • Άτομα με αναπηρίες και ειδικές ανάγκες
  • Υπηρεσίες ψυχικής υγείας

Κάποιοι από τους ανωτέρω τομείς παρουσιάζουν αυξημένα πρακτικά προβλήματα, τα οποία καλείται να επιλύσει το νομικό τμήμα ενός νοσηλευτικού ιδρύματος. Τα δυσχερέστερα αφορούν μακρόχρονες νοσηλείες με αντίστοιχα μακρόχρονες παραμονές συνοδών-συγγενών. Βασικός κανόνας, τη σημασία του οποίου πρέπει να τονίζει ο νομικός, είναι η αποφυγή αιφνιδιασμού του ασθενή, είτε σε οικονομικό, είτε σε ιατρικό επίπεδο.

                                   Επί μέρους ζητήματα

Έχοντας αυτόν τον κανόνα κατά νου, τα ειδικότερα θέματα που τίθενται είναι:

Αρχική διάγνωση, ιατρική εκτίμηση και κοστολόγηση των υπηρεσιών. Κατάρτιση σχετικής σύμβασης παροχής ιατρικών υπηρεσιών.

Όπως είναι προφανές πρέπει να δίδεται ιδιαίτερη προσοχή στην (αναγκαστικά) εκ του μακρόθεν αρχική ιατρική εκτίμηση. Θα πρέπει ρητά να ζητείται και να αποστέλλεται κατά το δυνατόν πλήρης ιατρικός φάκελος του πιθανού ασθενούς, και να τίθεται επιφύλαξη σχετικά με την περίπτωση που από το φάκελο ελλείπουν στοιχεία, τα οποία είναι δυνατόν στην πορεία να αποδειχτούν ουσιώδη για τη σωστή αντιμετώπιση του εκάστοτε περιστατικού. Στην συνέχεια, κατά την κοστολόγηση των υπηρεσιών που προτείνονται, θα πρέπει επίσης να τίθεται ρητή επιφύλαξη, σχετικά με δαπάνες που είναι δυνατόν να προκύψουν, μετά την επιτόπια κλινική εξέταση, και οι οποίες δεν ήταν δυνατόν να προβλεφθούν νωρίτερα. Οι πρόσθετες αυτές δαπάνες θα πρέπει να τίθενται υπόψη του ασθενούς, κατά τρόπο αναλυτικό και τεκμηριωμένο, χωρίς χρονοτριβή, ώστε να του δίδεται η δυνατότητα να τις απορρίψει ή να τις αποδεχτεί. Επίσης, θα πρέπει να είναι ξεκάθαρο, αν στο πακέτο της νοσηλείας περιλαμβάνεται και το κόστος της φαρμακευτικής αγωγής ή τυχόν απαιτούμενων διαγνωστικών εξετάσεων, τόσο προγραμματισμένων όσο και έκτακτων. Στην σχετική σύμβαση, ιδιαίτερη προσοχή θα πρέπει να δίδεται και στα ζητήματα προκαταβολών και δυνατότητας ακύρωσης, με αντίστοιχη επιστροφή, ολική ή μερική, της προκαταβολής. Όσο αναλυτικότερα τίθενται και προδιαγράφονται τα συγκεκριμένα θέματα, τόσο πιο εξασφαλισμένες θα είναι αμφότερες οι πλευρές. Συνήθως, προβλέπεται ότι η εξόφληση του κόστους γίνεται προκαταβολικά, πριν δηλαδή από την άφιξη του ασθενούς. Αυτή είναι η καλύτερη πρακτική για την εξασφάλιση του παρόχου υγείας, προϋποθέτει φυσικά την ύπαρξη εμπιστοσύνης από την πλευρά του ασθενούς, ιδίως ως προς την ποιότητα των παρεχομένων υπηρεσιών.

Επίλυση διαφορών – Εμπλοκή ασφαλιστικών εταιρειών

Σημαντικό στοιχείο, το οποίο πρέπει να προβλέπεται στη σχετική σύμβαση είναι το εφαρμοστέο δίκαιο, καθώς και η δωσιδικία των δικαστηρίων, σε περίπτωση διαφοράς μεταξύ των δύο πλευρών. Σύνηθες είναι να τίθεται (ακόμη και ως υποχρεωτική) μία διαδικασία εξωδικαστικής-φιλικής επίλυσης των διαφορών, η πράξη έχει όμως αποδείξει ότι παραπομπή σε διαιτητικά όργανα είναι, συνήθως, ιδιαίτερα επιβαρυντική (τόσο οικονομικά, όσο και από άποψη χρόνου) για τον ασθενή. Στο πεδίο των διαφορών που μπορεί να ανακύψουν (είτε πρόκειται για πλημμελή συμμόρφωση στις συμβατικές υποχρεώσεις, είτε ακόμη και για ζητήματα ιατρικής αμέλειας), σημαντικός είναι ο ρόλος των ασφαλιστικών εταιρειών που καλύπτουν την ευθύνη των ημεδαπών ιδρυμάτων. Υπενθυμίζεται ότι η ασφαλιστική κάλυψη αποτελούσε προϋπόθεση της (καταργηθείσης πλέον) ΚΥΑ του 2013, προκειμένου να εγγραφεί ο πάροχος υγείας στο Μητρώο Ιατρικού Τουρισμού, ενώ την ίδια απαίτηση έχουν και οι διεθνείς οίκοι πιστοποίησης. Κατά συνέπεια, η εμπλοκή των ασφαλιστικών εταιρειών είναι σχεδόν δεδομένη, ο δε νομικός σύμβουλος του παρόχου υγείας καλείται να διασφαλίσει ότι η επιλογή του ασφαλιστηρίου συμβολαίου είναι η πλέον κατάλληλη για την εκάστοτε περίπτωση.

Ενημέρωση του ασθενούς και των οικείων του για διαδικαστικά θέματα, ταξιδιωτικά έγγραφα, απαραίτητες διατυπώσεις, με ιδιαίτερη έμφαση στα θέματα χορήγησης βίζας και παράτασης της παραμονής, σε περίπτωση που απαιτείται για ιατρικούς λόγους.

Υποχρεωτική πρέπει να θεωρείται η χρήση έγγραφης, αναλυτικής φόρμας συναίνεσης, κατά προτίμηση συνταγμένη σε δύο γλώσσες, ούτως ώστε να μπορεί να γίνει προκαταβολικός έλεγχος της ακρίβειας της μετάφρασης και να μην καταλείπονται αμφιβολίες για το περιεχόμενο της δοθείσης συναίνεσης. Απαραίτητη πρέπει να θεωρείται επίσης η ύπαρξη διερμηνέα, κατά την εισαγωγή του ασθενούς, και την πρώτη δια ζώσης ενημέρωση του ιδίου και των οικείων του. Στη σχετική φόρμα πρέπει να υπάρχει πρόβλεψη για τη συναίνεση του ασθενούς, σχετικά με την τήρηση του ιατρικού του αρχείου επί 20ετία, καθώς και την επεξεργασία των προσωπικών του δεδομένων, βάσει του ελληνικού δικαίου. Πρέπει να τονισθεί ότι η πιστή τήρηση του ιατρικού αρχείου αποτελεί συμβατική υποχρέωση του παρόχου υγείας, η οποία καθίσταται ακόμη πιο σημαντική στην περίπτωση του ιατρικού τουρισμού. Το ιατρικό ιστορικό πρέπει να προκύπτει πλήρως από τον ιατρικό φάκελο, προκειμένου να χρησιμεύσει στον ασθενή μετά την επιστροφή του στη χώρα του. Για τον λόγο αυτό πρέπει να χρησιμοποιούνται όροι που είναι διεθνώς αποδεκτοί, λ.χ. για τις πάσης φύσεως διαγνωστικές εξετάσεις πρέπει να γίνεται χρήση κωδικών διαγνωστικών πορισμάτων, σύμφωνα με τα διεθνή συστήματα ταξινόμησης και κατηγοριοποίησης των ιατρικών διαγνώσεων, για τη χορηγηθείσα φαρμακευτική αγωγή να γίνεται μνεία της φαρμακευτικής ουσίας και όχι μόνο της εμπορικής ονομασίας του σκευάσματος, κ.ο.κ. Επιπλέον, θα πρέπει να υπάρχει η τεχνική δυνατότητα αναπαραγωγής και αποστολής των ιατρικών αρχείων και εξετάσεων, αντίστοιχα δε και λήψη αντίστοιχων, σε περιπτώσεις που απαιτείται follow up κάποιων ασθενών.

Είναι σε κάθε περίπτωση χρήσιμο, αν όχι απαραίτητο, να καθορίζεται ένας εκπρόσωπος (αντίκλητος) του ασθενούς, για τις περιπτώσεις που ο ασθενής δεν είναι σε θέση να λάβει ενημέρωση ή αποφάσεις. Το σχετικό πλαίσιο δικαιωμάτων θα πρέπει να ανακοινώνεται στον ασθενή και το συνοδό του, αν είναι δυνατόν κατά την υπογραφή της σχετικής σύμβασης, σε κάθε περίπτωση πριν την εισαγωγή του. Θα πρέπει, επίσης, να διευκρινίζεται ο κύκλος των προσώπων που δικαιούνται ενημέρωσης, για να αποφευχθούν περιπτώσεις όπου ο πάροχος υγείας βρίσκεται μεταξύ οικογενειακών έριδων ή κληρονομικών θεμάτων.

Ένα σημαντικό, κατά περίπτωση, ζήτημα μπορεί να αποτελέσει η δυνατότητα δημιουργίας περιβάλλοντος κατάλληλου για τον σεβασμό των θρησκευτικών ιδιαιτεροτήτων ασθενών που προέρχονται από συγκεκριμένες χώρες. Η δημιουργία κατάλληλης υποδομής, κτιριακής ή άλλης, η εκπαίδευση του προσωπικού προς την κατεύθυνση αυτή κ.λπ., πρέπει να συνυπολογίζονται στο σχεδιασμό μίας επιχείρησης, ιδίως κατά το στάδιο υπολογισμού του απαραίτητου κόστους νοσηλείας.

Ενημέρωση του ασθενούς για την αντιμετώπιση ζητημάτων ιατρικής αμέλειας

α) βεβαίωση ασφαλιστικού φορέα για την κάλυψη εξόδων νοσηλείας και ιατροφαρμακευτικής περίθαλψης,
β) Πρόσφατο πιστοποιητικό οικογενειακής κατάστασης αλλοδαπών αρχών, από το οποίο να προκύπτει ο συγγενικός δεσμός.

Συναίνεση του ασθενούς

α) βεβαίωση ασφαλιστικού φορέα για την κάλυψη εξόδων νοσηλείας και ιατροφαρμακευτικής περίθαλψης,
β) Πρόσφατο πιστοποιητικό οικογενειακής κατάστασης αλλοδαπών αρχών, από το οποίο να προκύπτει ο συγγενικός δεσμός.